آن چه در نخستین رویداد “شهر برای شهروند” گذشت
روز سه شنبه هفتم بهمن ماه 1399 اولین رویداد “شهر برای شهروند”، با مدیریت آقای یاسر جعفری (معاون برنامه ریزی و توسعه سازمان زیباسازی شهر) ، و داوری آقایان عبدالرضا گلپایگانی(معاون معماری و شهرسازی شهرداری تهران)، آرش مظفری(طراح شهری و معمار) و خانم فاطمه معتمدآریا(هنرمند و کنش گر اجتماعی) در “خانه اتحادیه تهران” هم زمان با حضور آنلاین سخنرانان منتخب دوره اول و شنوندگان علاقه مند برگزار شد.این نخستین بار است که در کشور چنین پلتفرم و فرآیندی در زمینه مشارکت شهروندی و ایده پردازی به طور مستقیم در مقابل تصمیم سازان امور توسعه شهری، در حال اتفاق افتادن است. در این گزارش، به بخشی از ایده ها ارائه داده شده و نظرات داوران نسبت به هر یک از آن ها به صورت مختصر اشاره شده است.
در آغاز برنامه، مدیر رویداد، دکتر یاسر جعفری چند دقیقه ای درباره پلتفرم “شهر برای شهروند” که توسط سازمان زیباسازی شهر تهران و موسسه مطالعات راهبردی به صورت مشترک به جریان افتاده است، صحبت کردند و در ادامه چند دقیقه ای هر کدام از داوران خود را معرفی کردند. هفت سخنران منتخب دوره اول ایده های خلاقانه خود در زمینه موضوعات شهری را در مدت زمان 7 دقیقه برای داوران و شنوندگان آنلاین ارائه کردند، و هر یک از داوران، آقای مظفری، آقای گلپایگانی و خانم معتمد آریا، نظراتشان را مستقیما با اون ها در میان گذاشتند. ایده ها بسیاری جذابی در زمینه ها مختلف از جمله طراحی شهری، آموزش شهروندی، تبلیغات و …. توسط مدیران شهری، کارشناسان معماری و شهرسازی و شهروندان منتخب مطرح شد.
در ادامه گزارش به طور خلاصه ایده هر یک از سخنرانان منتخب دوره اول و نظرات داوران درباره آن ها ذکر شده است:
اولین سخنران، آقا علی حق شناس ، مدیر شهری، در ارائه طرح خود بیان کردند که: ” ایده من مربوط می شود به طرح ستاره دار کردن خانه ها با توجه به معیارهای معماری، تاسیسات و عمران. مولفه های فرهنگی، محیطی و معماری می تواند برای طبقه بندی این پلاک ها مورد استفاده قرار گیرد و یا همچنین شاخصه های عمران و تاسیسات. این نشانه گذاری ها می توانند به صورت هوشمند توسط اپلیکیشن هم شکل بگیرند و حتی در حل بحران مسکن نیز می تواند کمک کننده باشد”. پس از اینکه 7 دقیقه زمان ارائه ایشان به پایان رسید، زمان ارزیابی داوران حاضر در رویداد بود. آقا عبدالرضا گلپایگانی از ایده ابراز رضایت کردند و گفتند:” من از دو موضوع مطرح شده در طرح شما استقبال می کنم. اول، بحث معماری ایرانی و پاس داشتن جنبه های متعدد آن. از طرف دیگر موضوع ساختمان ها و ستاره دار کردن آنها بسیار ایده خوب و به جایی است”. از نظر آقا آرش مظفری مطالعه این ایده در کنار مطالعه معماری ایرانی ایده بسیار جذاب به نظر می رسید و خانم فاطمه معتمد آریا هم نظر خود را این چنین ابراز کردند:” این که شما برای معماری ایرانی و توجه به آن ارزش قائل شدید بسیار مورد توجه من است. نشانه دار کردن یک سری از ساختمان ها در واقع به نوعی سلیقه گذاری در شهر است. یعنی سلیقه گذاری نمونه های قابل احترام. شروع این ایده می‌تواند از ساختمانهای دولتی باشد، به عنوان یک نمونه های ستاره گذاری شده. این امر یک جهش بزرگ خواهد بود و می توانیم سلیقه درست را بدون هزینه گسترش بدهیم”.
سخنران دوم آقا شهباز غفوری، شهرساز، این گونه شروع کردند:”ایده من بیشتر یک پیشنهاد بر اساس آنچه در شهر موجود میباشد، است. تبلیغات شهری خودرو محور بسیار گران قیمت هستند و بیشتر آنها را در شهر می بینیم. تبلیغات کوچک مقیاس، تبلیغات شهری خدمات محور، در دنیا بسیار مورد استفاده قرار گرفته اند. این مدل تبلیغات کسب و کارهای کوچک که نیازمند تبلیغات هستند اما امکان آن را ندارند را حمایت میکند و درآمد پایدار برای شهر ایجاد می کند. در واقع به بنگاه‌های اقتصادی نوپا کمک رسانی می کند. محل های تجمع مردم در شهر و محلات، بوستان ها، پیاده راه ها و میدان ها برای اجرای چنین تبلیغاتی مناسب هستند. البته به ضوابط و سند راهنمایی نیاز دارند”. هر سه داور از ایده ایشان استقبال کردند. آرش مظفری گفت: “ایده خوبی است. نیازمند طرح پایلوت می باشد که این پروژه پیش برود. مهمترین نکته موضوع اشتغال در این بحث می باشد و جذاب ترین بخش گرافیکی این مدل تبلیغات است”. خانم معتمد آریا نسبت به موضوع تبلیغات شهری ابزار علاقه مندی کردند و گفتند: “من همیشه نسبت به تبلیغات کنجکاوی داشتم. ایده شما در عین سادگی می خواهد کار بسیار بزرگی انجام دهد. وقتی هر چیزی در جای درست خودش قرار بگیرد، قطعاً دیده میشود. مثلاً تبلیغ یک جواهرفروشی باید در بیلبوردهای شهری باشد، ولی اگر محصولی که حاصل یک کارگاه کوچک برای خیریه است در آن قرار بگیرد خیلی موفقیت آمیز نخواهد بود”. نوبت به ارزیابی آقا عبدالرضا گلپایگانی رسید و ایشان فرمودند: “ایده بسیار خوب است. بخش جذاب آن مقیاس گفت و گو محوری تبلیغات است. امکان گفت و گو را در مقیاس پیاده آوردن فضای شهر را دلنشین می کند. اجرایی کردن این ایده با توجه به موضوع حمایت تبلیغاتی از کسب و کارهای کوچک بسیار مورد استقبال قرار خواهد گرفت”.
ایده منتخب سوم از آقا وحید علی نسب، شهرساز، مربوط به کلیسا گریگور واقع در محله مجیدیه بود: “پیرو موضوع تحکیم و پیوند ادیان، اینجانب به منظور زیباسازی و بهسازی جلوخان کلیسای گریگور مقدس واقع در محله مجیدیه تهران که به عنوان قطب ارامنه تهران شناخته شده؛ ایده های طراحی با محوریت زندگی مسالمت آمیز مسیحیان و مسلمانان در همسایگی یکدیگر را دارا می باشم. شایان ذکر است این پیشنهادات علاوه بر درنظرگیری مسائل زیبایی شناختی، موضوع تعامل بین شهروندان را نیز شامل می شود”. در مرحله ارزیابی توسط داوران، خانم معتمد آریا اشاره کردند که: “اهمیت کار شما بر می گردد به یکی از محلات قدیمی تهران یعنی محله ارامنه و توجه شما به این کلیسا می تواند یکی از مهمترین اتفاقات این منطقه باشد و پررنگ ساختن نقش کلیسا در محل تاثیر بسیار خوبی روی کل محل می‌گذارد. فقط نکته اینجاست که شما باید هویتی که هر چیزی دارد را به خودش بدهید، اگر می خواهید از آن به عنوان یک نشانه استفاده کنید”. آقا مظفری درباره موضوع استفاده از مکان به عنوان نشانه با خانم معتمد آریا هم عقیده بودند و گفتند :”ایده قشنگی است، اما مقیاس ها در واقعیت متفاوت از چیزی است که ارائه شد. ایده قابلیت ارائه روی نقاط مختلفی از شهر را داراست. وقتی از چیزی به عنوان نشانه استفاده می‌کنیم باید ریشه آن را بدانیم. این نیازمند مطالعات دقیق زیرساختی اجتماعی و شهروندی است”. در آخر آقا گلپایگانی نظر خود این چنین ابراز کردند : “اهمیت به محله ای که در آن زندگی می‌کنید بسیار مثبت و خوب است. اما این موضوع نیازمند مطالعات عمیق تری می باشد. مبحثی وجود دارد به اسم پروژه‌های کوچک مقیاس برای لذت بخش کردن فضاهای شهری و این ایده می تواند در این مسیر موثر واقع شود. نکته مهم دیگر اینجاست که برای انجام کارهای هنری روی جداره ها و دیوار ها شهری باید به متریالی فکر کنید که دوام بالایی دارد”.
نوبت به سخنران چهارم، خانم فرناز غازی، طراح شهری رسید. ایشان ارائه طرح خود را اینگونه آغاز کردند: ” ایده من ارتقا حس تعلق در شهروندان از طریق درگاه الکترونیکی مشارکت است. من شهر را از دیدگاه چند بعدی میبینم، از جمله وضعیت فضای سبز، چیدمان ساختمان ها و اصول شهرسازی که در شهر وجود دارد. دغدغه من اینجاست که چرا طرح های شهری با تکیه بر سیاست تصمیم گیری بالا به پایین پیش می‌روند؟ چرا طرح‌ریزی توسط افرادی اتفاق می‌افتد که اصلاً در محیط مورد برنامه‌ریزی تجربه زیستن نداشتند؟ بنابراین وجود سایتی که پروژه های شهری در مقیاس های مختلف را برای نظر سنجی ارائه بدهد ضروری است. ایده ها و فکر های جمعی جهت اداره شهر می‌تواند جلوی شکست پروژه ها را بگیرد و احساس تعلق بیشتر میشود و شهروندان مسئولیت پذیر تر خواهند شد”. آقا گلپایگانی در باب ارزیابی این طرح گفتند: “ایده ای است که اجرایی و عملیاتی کردن آن نیازمند مقدمات است و سطح وسیعی دارد. فرآیند جمع آوری تمام نقطه نظرات شهروندان و دسته بندی آنها و عملیاتی کردن شان، برای شهرداری دشوار است. در حال حاضر نمونه ای شبیه به آنچه شما مطرح کردید با نام تالار گفت و گو وجود دارد که چندان موفقیت آمیز نبوده است، اما میتوان با تکیه بر ایده های این چنینی آن را کامل تر ساخت”. از نظر آقا مظفری طرح این ایده جذاب بود و : “اکثر شهرداری‌ها در دنیا نمونه مشابه آن چه شما پیشنهاد کردید را اجرایی کردند. هر پروژه ای در هر محلی به خصوص در شهرهای آمریکای شمالی باید با توجه به نظرات مردمی و محلی اجرا شود. در کل طرح این موضوع و اجرایی کردن آن بسیار جذاب است”. توجه به ارتباط بین مسئولان و شهروندان توجه خانم معتمد آریا را به خود جلب کرد و گفتند: “این موضوع دغدغه من هم است. من چطور به عنوان یک ساکن در محل زندگی ام قادر هستم پیغامم را درباره نارضایتی ام نسبت به یک تابلو تبلیغاتی که مسیر دید را در کوچه ام کور کرده است به شهرداری برسانم؟ به قطع ما نیازمند ارتباطی بین خودمان و شهرداری هستیم و توجه به ایده شما در این زمینه مهم است.”
آقا احسان خضرلوی اقدم، کارشناس معماری، یکی دیگر از سخنرانان منتخب رویداد برگزار شده، بودند. ایشان گفتند: “ایده من مربوط میشود و با زنده سازی فضاهای خاموش شهر. با رشد جمعیت تعداد ماشین ها بیشتر شده است و برای عبور ماشین ها بزرگراه ها ساخته شد و برای نگهداری آنها پارکینگ ها. هر جا زمین خالی پیدا کردیم، ساختمان ساختیم و هر جایی را که نتوانستیم ساختمان سازی کنیم، به عنوان پارکینگ استفاده کردیم. ما نیازمند زمین‌ها و فضاهای جدا از پارک محلات هستیم. فضاهایی برای حضور خانم ها و بچه ها در نزدیکی خانه ها که دارای حس امنیت بالا باشد و فضاهای سبز و به هم پیوسته. تنها سطوحی از زمین که روی آنها بارگذاری نشده است حیاط آپارتمان هاست. پیشنهاد من استفاده از زمین حیاط ها از طریق حذف دیوارها و رسیدن به فضاهای به هم پیوسته است”. آقا مظفری با اشاره به اینکه این ایده 20 سال پیش، زمانی که ایشان تازه شروع به کار کرده بودند، یکی از آرزوهایشان بود، گفتند : ” در این ایده ضوابط شهری و مالکیت می تواند مشکل ساز باشد. مورد دیگر این است که در معماری تهران پارکینگ اهمیت زیادی دارد و این ایده را به یک رویا تبدیل میکند. اما در کل ایده بسیار جذابیست. پیشنهاد من به شما این است که آیا شما می توانید در یک محله دو یا سه آپارتمان را مجاب به چنین کاری کنید؟”. خانم معتمد آریا اشاره کردند:”در جنگلی از ساختمان های غیر عادی و غیر متعارف، وجود فضاهای سبز در محلات حال آدم را بهتر میکند. این فضا ها برای گذراندن زمان خوشایند فرصت خوبی را فراهم می‌آورند. از آنجایی که قیمت زمین بر هر چیز دیگری ارجعیت دارد، اجرای ایده ی شما ممکن است بسیار دشوار باشد”. ایده مطرح شده برای آقا گلپایگانی قابل توجه بود و اینگونه نظر خود را بیان کردند: “ایده شما ۲۵ سال پیش برای من یک آرزو بود و چیزی شبیه به آن به اسم پروژه “کوچه خوب” برمی‌گردد به آن زمان که بخش هایی از آن اجرایی شد. من نسبت به اجرای چنین ایده‌ای همچنان امیدوار هستم. متاسفانه ما خانه ها را به محلی برای سوداگری تبدیل کردیم . شیره شهر توسط صاحبان سرمایه کشیده می شود و ما نتوانستیم جریان ساخت و ساز را به درستی هدایت کنیم. فضای کوچه فضای جمعی و محلی بود نه مثل امروز فقط فضایی برای تردد. البته در حال حاضر یکسری تجدید نظر های روی ضوابط پارکینگ در حال اتفاق افتادن است. خانه و شهر محل زندگی است و نه محل کسب ثروت.”
خانم زینب سلطانی، دانش جو مطالعات معماری ایران طرحی در زمینه بستر ارتباط شهروندان و مسئولین ارائه کردند: “گاهی در یک گذر تنگ اتفاق می افتد، گاهی بر روی پل عابر پیاده خلوت پوشیده شده با تابلوی تبلیغاتی و گاهی در هنگامه تاریکی و روبه رویی با چاهی سرباز : حس ناامنی. امنیت و ناامنی چون بهار و زمستان اند. با نبود یکی، دیگری قوت می یابد. پس برای بهبود حس امنیت نیاز است که از حس ناامنی کاسته شود. ابهامی در اینجا مطرح می شود، آیا حس امنیت یک احساس درونی است و به عوامل فردی بستگی دارد؟ و یا امری نشات گرفته از عوامل بیرونی است؟ چگونه می توان این احساس را در میان شهروندان تقویت کرد؟”. خانم معتمد آریا نسبت به دغدغه خانم های شرکت کننده درباره بستر ارتباطی بین شهروندان و مسئولین ابراز علاقه مندی کردند و گفتند:”برایم جالب است که خانم ها در این مجموعه بیشتر به موضوع ارتباط موثر و مستقیم بین شهروندان و مسئولین فکر کردند. در حوزه شهر و شهروندی وجود ارتباط دوطرفه بین شهروندان و مسئولان مهم است. این موضوع یک ضرورت است و اگر تا به حال اتفاق نیفتاده است یک ضعف برای اجتماع ما می باشد”. آقا مظفری این گونه نظر خود را بیان کردند:” طیف مسائلی که مطرح کردید خیلی زیاد بودند. مثلاً مسئله مشارکت دادن دانش‌آموزان خود یک پروژه بسیار بزرگ است. دغدغه ها زیاد می باشند. به نظر من اگر می‌خواهید عملیاتی شوند مثلا بروید سراغ این که چطور فارغ التحصیلان خانم می‌توانند در این زمینه جریان‌ساز شوند. در اصل توصیه من درباره ایده جذاب شما این است که کمی آن را جمع تر کنید”. از جهت گستردگی طیف طرح ارائه شده، آقا گلپایگانی با آقا مظفری هم عقیده بودند. ایشان گفتند: “میتوان گفت بخش هایی که به آنها اشاره کردید تقریباً شهرداری در تمام آنها فعالیت می کند. ولی ممکن است جمع بندی آنگونه که مورد توجه واقع شود تا به حال اتفاق نیفتاده باشد. مثلاً شهرداری با معاونت پژوهشی دانشگاه ها در ارتباط است و از ایده های دانشجویی استفاده می شود. به نظر من شما یک موضوع خاص که در حال حاضر در جریان است را انتخاب کنید آن را ارزیابی و نقد کنید و پیشنهادات اصلاحی نسبت به آنها ارائه بدهید”.
آخرین سخنران منتخب آقا محمود نوروزی، مدیر شهری، ایده در زمینه استفاده از استارتاپ ارائه کردند: ” ایده من استارتاپ بنیادی در ساختار نظام مند توسعه پایدار ایران که کلیه روابط شهر و شهروند و مدیران رو پوشش بدهد، می باشد. این پروژه در امر نیاز به روابط بین شهروند و سازمان‌های مدیران شهری با ساختار و سازماندهی هوشمند الکترونیک نقش بسزایی دارد”. از نظر آقا گلپایگانی وسعت ایده ایشان، یعنی حل کل مشکلات کشور به کمک تنها یک استارتاپ مشکل ساز به نظر می رسید. پیشنهاد آقای گلپایگانی پیاده‌سازی ایده در یک بخش مشخص، آن هم با مطالعه کارهایی که در رابطه با آن موضوع پیش تر اتفاق افتاده است، بود. آقا مظفری گفتند: “ایده شما یک پلتفرم هوشمند نظارتی است و بنده با جناب گلپایگانی هم عقیده هستم که وقتی موضوع خیلی گسترده شود نشدنی میشود. بنابراین بهتر شما روی یکی از بخش‌هایی که به آن اشاره کردید به طور مشخص تمرکز کنید”. خانم معتمد آریا با نظر دو داور دیگر موافق بودند و ادامه دادند : “من فکر می‌کنم ما سه نفر نقطه نظر مشترک داریم. حجم درخواست‌های شما خیلی زیاد است. ولی یک مورد برای من قابل توجه بود و آن هم موضوع محیط زیست، چیزی که کسی امروز به آن اشاره نکرد. اگر یک موضوع واحد را پرورش دهید و کامل کنید این حلقه به حلقه های بعدی متصل میشود و همه همدیگر را کامل می کنند”.
با برگزاری رویداهای جمعی با در دسترس داشتن امکانات آنلاین ارتباطی برای حضور عموم جامعه و جمع آوری ایده های شهروندی، که هر روز جریان زندگی را در شهر تجربه می کنند، می توان در مسیر توسعه و نوآوری قدم نهاد. البته وجود متخصصان حوزه شهر و معماری در کنار مدیران شهری به منظور ارزیابی میزان ثمربخشی ایده ها و تبدیل کردن آن ها به طرح های قابل اجرا ضروری است. “شهر برای شهروند” تازه شروع شده است و مسیر طولانی در پیش دارد. هدف اصلی این رویداد پررنگ تر ساختن نقش شهروندی در شهر می باشد تا به این واسطه احساس اعتماد و تعلق بیشتری در مردم شکل بگیرد. در هر فصل (دوره سه ماهه) ۳ نفر از سخنرانان منتخب که ایده آن ها نسبت به بقیه خلاقانه تر بوده است، انتخاب خواهند شد، و از آن ها تجلیل به عمل می آید. علاوه بر این ایده برگزیده جهت اجرا مورد حمایت ویژه قرار خواهد گرفت.
پیام بگذارید