یک فضای شهری عمومی می تواند موجب دگرگونی تمام محله شود؟ "برنامه اسکان بشر سازمان ملل متحد"

برنامه اسکان بشر سازمان ملل متحد برای سکونتگاه های انسانی و توسعه پایدار در راستای هدف مقابله با چالش‌های شهرنشینی مشغول اجرای یک برنامه توسعه مبتنی بر رویکرد ابتکاری در زمینه طراحی شهری است. محوریت این برنامه اساساً مشارکت اجتماعی می باشد.

داندورا در منطقه شرقی نایروبی قرار دارد. این محل بستر جرم و جنایت و انباشت زباله است که حدود ۱۴۰ هزار نفر در آن ساکن هستند. طی همکاری در حال انجام بین ساکنان محلی، گروه‌های جوانان با تیم اسکان بشر سازمان ملل متحد در این پروژه، خیابان Model از محل انباشت زباله به محلی بهداشتی جذاب و دعوت کننده تبدیل گشته است. تمرکز بر بهبود فضاهای حیاط مشترک در محوطه های مسکونی، برگزاری رقابت‌های سالانه بین جوانان محلی تبدیل به نیروی محرکه ای برای بسیج شهروندان در نایروبی شده است. داندورا در در دهه ۱۹۷۰ ساخته شد و  به علت ضعف های مدیریتی تبدیل به یک زاغه شد. وجود بزرگترین زباله دانی کشور در این منطقه و همچنین جرم خیزی بالا مثل خشونت، تجاوز جنسی و مصرف مواد مخدر باعث شده است تا محله ای شناخته شده باشد. بر اساس پروژه، اقدامات ضروری برای بازپس‌گیری محله شامل اموری مثل: نظافت محله، کاشت‌گیاه و نقاشی همکارانه نماها بود که توسط گروهی از جوانان آغاز شد، جوانانی که اکثر آنها خود درگیر جرم بودند.

در طول یک مدت کوتاه فعالیت های محلی افزایش یافت، نرخ ایمنی و امنیت بالا رفت و در نهایت انسجام اجتماعی قوی‌تری شکل گرفت. دندورا دیگر یک زاغه نیست. ارتقاء سطح یک فضای شهری عمومی با تکیه بر فرآیند مشارکت و همیاری موضوع مورد توجه این پروژه است. در این پروژه امکان شکل گیری مشاغل خرد در کنار جاده های دسترسی فراهم شد و تاثیر چیدمان صحیح کاربری را به عنوان یک کاتالیزر در روند توسعه نشان داد. به عنوان اولین قدم در فرآیند اجرا، تیم اسکان بشر سازمان ملل متحد و همکاران محلی اش به منظور جمع آوری ایده ها، اولویت ها و آرزوهای ساکنین منطقه یک جلسه محلی برگزار کردند که در آن افراد محلی با ساخت سازه های دستی به ایده پردازی پرداختند. ایده های استخراج شده از این کاردستی ها توسط افراد متخصص به طرح‌های معمارانه قابل ساخت مبدل گشت. از طرف دیگر جامعه محلی موجب کاهش ۱۰ درصدی هزینه پروژه شد، آن هم از طریق مشارکت در پاکسازی و مسطح سازی زمین،  محوطه سازی و از همه مهمتر حفظ و نگهداری فضاهای خیابان. نتایج چشمگیر این پروژه شامل ارتقاء امنیت، افزایش فرصت‌های کاری، برقراری ارتباط با مسئولین عالی مقام، فرصت آموزش و پرورش از طریق بازی برای کودکان و  بهبود وضعیت محیط زیست است. در مجموع ۲۵ درخت کاشته شد، ۸۰۰ متر از جاده آسفالت شد، زهکشی ها پاکسازی شدند، ۱۳ مخزن زباله نصب گردید و چهار دروازه ساخته شد. تمام این ها هویت جدیدی به این منطقه بخشید . اگر دندورا را می توان تغییر داد پس می‌شود نایروبی، کنیا و در نهایت آفریقا را هم تغییر داد.

تمرکز بر بهبود کیفیت فضاهای حیاط مشترک در محوطه های مسکونی در این پروژه باعث شد ساکنین در امر پاکسازی فضاها به چالش کشیده شوند. خود اهالی نقش اصلی را در بهبود محیط زندگی خود را بازی کردند. استفاده از فضاهای عمومی، ارتقاء ارتباطات اجتماعی سالم و مدیریت پسماند از مبانی اصلی احیای این محله بود. این پروژه با تاکید بر اهمیت برنامه‌ریزی شهری در ابتدا بر مقیاس خرد متمرکز شد و نشان داد اجرای چنین پروژه هایی می‌تواند به مقیاس بزرگ‌تر کشانده شود و در دیگر مناطق نیز تکثیر گردد. عوامل مهمی که افراد را ترغیب می‌کند تا محله، خیابان و اجتماعاتشان را تغییر دهند عبارتند از: مشارکت حقیقی و چند بخشی، اجتماع محلی به عنوان هدایت کننده اصلی، طرح های عملی شهری در مقیاس های خرد و مکانیزم هایی برای اطمینان از تداوم تمرکز اجتماع در مدیریت پسماند و فضاهای عمومی شهر.

ترجمه از: نگار وفایی