چگونه حادثه‌ی 11 سپتامبر معماری و طراحی شهری را برای همیشه دستخوش تغییر کرد

پس از حملات 11 سپتامبر، طراحی ساختمان‌ها و فضاهای شهری بازتاب نگرانی‌هایی در زمینه‌ی امنیتی در دنیایی بود که در آن هر مکانی می‌تواند هدف ای حملات قرار گیرد.

هزاران سال است که امنیت بخشی جدایی‌ناپذیر از کلانشهرها به شمار می‌رود. از دیوارهای باستانی که مراکش و مونیخ را احاطه کرده بودند تا موانعی که در طول “مشکلات[1]” در ایرلند شمالی بر پا شده بود، تهدید به خشونت شهری همیشه برای شهرهای بزرگ و کوچک وجود داشته است. با این حال، از منظر طراحی، خطرات برای شهرنشینان در زمانی غیر از زمان جنگ به ندرت مورد توجه قرار می‌گیرد.

اگرچه خشونت و ناآرامی از دیرباز در مناطق شهری رخ داده است، اما نادر بودن این رویدادها برای تاثیر بر طراحی فضاها و ساختمان‌ها کافی نبود. اما حملات تروریستی 11 سپتامبر برای همیشه در این زمینه تغییر ایجاد کرد.

تقریباً بلافاصله پس از این رویداد، طراحی ساختمان‌ها و فضاهای شهری بازتابی از تنش‌ها و نگرانی‌های امنیتی جدیدی از دنیایی بود که در آن هر مکانی می‌تواند هدف حمله قرار گیرد. حصارها، حائل‌های بتنی، دوربین‌های امنیتی و نگهبانان مسلح به ویژه در مناطق متراکم شهری به منظره‌ای نگران کننده تبدیل شدند.

این نگرانی‌های امنیتی همچنین باعث طراحی برخی از ساختمان‌های فدرال، چه در واشنگتن و چه در خارج از آن شده است. دفتر مرکزی مشروبات الکلی، دخانیات، سلاح گرم و مواد منفجره (ATF)، دارای محوطه‌ای به شکل هلال در محیط ساختمان است که به عنوان یک مانع امنیتی عمل می‌کند و محافظی معمارانه در برابر حمله ایجاد می‌کند. به طراحان از این نوع عنصر به عنوان امنیت شفاف یاد می‌کنند که از نظر فنی بخشی از ساختمان است اما به طور خاص برای محافظت از مردم و جلوگیری از آسیب ساخته شده است.

به گفته باربارا نادل، مدیر «دفتر معماری باربارا نادل» در نیویورک و ویراستار کتابی در زمینه ط‌یراحی سفارتخانه‌ها و دیگر ساختمان‌های با امنیت بالا، طراحی سفارتخانه‌های آمریکا نیز در دهه‌های اخیر مورد بازنگری چشمگیری قرار گرفته است. پس از حملات تروریستی به سفارتخانه‌ها در لبنان، کنیا و تانزانیا در دهه‌های 1980 و 1990، ایجاد امنیت از اولویت بالایی برخوردار شد و حملات سال 2001 در ایالات متحده تنها بر ضرورت آن تأکید کرد.

به طور فزاینده ای، طراحی امنیتی در حال حرکت به سمت فضاهای عمومی است. به گفته‌ی دایان سالیوان، مدیر بخش طراحی و بازبینی طرح شهری در کمیسیون برنامه‌ریزی سرمایه‌ی ملی پس از 11 سپتامبر، ما از ساختمان‌ها محافظت می‌کردیم. اکنون در پروژه‌هایی به ما ارائه شده است، از فضاهای عمومی محافظت می‌شود؛ به عنوان مثال، افراد در صف موزه‌ها. جایی که افراد زیادی به طور همزمان تجمع می‌کنند، این خطر بزرگتری است.

معماران منظر نقش مهمی در طراحی عناصر ایمنی و امنیتی برای این نوع فضاها ایفا می کنند. سالیوان به موزه ملی تاریخ و فرهنگ آفریقایی آمریکایی‌ها در مرکز خرید ملی اشاره می‌کند، جایی که عناصر محافظ به صورت یکپارچه با چشم‌انداز اطراف موزه به شکل باغ‌های کاشته شده، چشمه‌ها و خاکریزها ادغام شده اند.

جان کوافی، استاد جغرافیای شهری در دانشگاه وارویک که بر تروریسم و تاب آوری شهری تمرکز دارد، به میدان تایمز نیویورک اشاره می‌کند، که برای تردد وسایل نقلیه بسته شد و توسط شرکت معماری Snøhetta مجدداً طراحی شد. نیمکت‌های گرانیتی مجسمه‌سازی بر پیاده‌مداری تأکید می‌کنند در حالی که به عنوان موانع محافظ نیز عمل می‌کنند. و در پاریس، پیش از آن که شهر میزبان المپیک تابستانی در سال 2024 باشد، برنامه‌هایی برای استفاده از طراحی منظر برای از بین بردن خطر حملات وسایل نقلیه در اطراف برج ایفل در حال انجام است.

این ترکیب امنیت در محیط شهری باعث افزایش لایه‌های ایمنی در فضاهای عمومی می شود، اما همچنین نگرانی عادی شدن وجود آن‌ا در شهر نیز وجود دارد. کوافی می‌گوید: “عادی می‌شود. تجربه‌ی مردم از فضای شهری به جایی می‌رسد که دیگر به آن توجهی نمی‌کند.” به عنوان مثال، در انگلستان، شبکه‌ی وسیعی از دوربین‌های مدار بسته (CCTV) نشان داده شده است که روزانه ده‌ها یا حتی صدها بار از افراد عکس می گیرد. با استقبال پلیس، این سیستم‌ها آنقدر فراگیر شده‌اند که بر طراحی کالبد شهرها تأثیر می‌گذارد.

در واشنگتن ملاحظات امنیتی در حال رواج است. در مکانی که کاربری‌ها و عملکردهای دولت ملی متمرکز شده است، اقدامات امنیتی قوی اغلب اجتناب ناپذیر است. سالیوان می گوید:”این شهری است که باید برای مردم باشد و به روی مردم باز است، و این چیزی است که ما همیشه با آن دست و پنجه نرم می‌کنیم.” میان امنیتی بودن فضاها و مردمی بودن آن‌ها باید تعادلی برقرار باشد.

در شهرِ پس از 11 سپتامبر، این تعادل به نگرانی بیشتر طراحان و برنامه‌ریزان تبدیل شده است. اما حتی در روبه‌رو شدن با حملات مرگبار و تهدیدهای تروریستی، محدودیت‌هایی برای طراحی امنیتی و همچنین میزان امنیت مردم وجود دارد.

به گفته‌ی سالیوان: ” در تصمیماتی که گرفته می‌شود باید مقدار مشخصی ریسک را قبول کرد.” ما نمی‌توانیم امنیت فضاها را در همه جا تقویت کرده و ایجاد کنیم زیرا هیچ کس نمی خواهد در چنین شهری زندگی کند.”

[1] Troublesیا مشکلات یک درگیری قومی-ملیتی در ایرلند شمالی بود که حدود 30 سال از اواخر دهه‌ی 1960 تا 1998 ادامه داشت.

منبع: سایت fastcompany.com

ترجمه و خلاصه: مریم محمودی